Sommelsdijk - Een nieuwe actuele column van Lucas Hartong ligt weer voor u klaar! Lucas is columnist voor iGOnl. Hartong heeft zijn opleidingen afgerond in de journalistiek en theologie en heeft vijf jaar in het Europees Parlement gezeten. Hij is getrouwd, heeft twee studerende kinderen en zijn hobby's zijn naast het schrijven van de nieuwe columns: fietsen en raften. Ook is hij sinds kort weer met een nieuwe studie begonnen. Om de week wordt er op vrijdagmorgen een column van Hartong gepubliceerd. Lucas: "Men kon ondernemen wat men wilde als men een goed idee had. De gevaren van ongebreidelde machtswellust van enkelingen en het rauwe, egoïstische kapitalisme werden redelijk in toom gehouden door de Amerikaanse moraal van ‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’ en anders door de rechters.....een echte democratie!" Lees hieronder verder.

Vrijheid en gelijkheid

"Eén van de voordelen van studeren is dat je de tijd kunt nemen om eens langer in de geschiedenis te duiken en een tijdje stil te staan bij zaken die destijds speelden, maar nu eigenlijk nog steeds actueel zijn of weer zijn teruggekomen in een enigszins aangepaste vorm. Zo 'liep' ik tegen de Franse edelman, filosoof, politicus en schrijver De Tocqueville aan. Zeer interessante man, die in 1831 namens de Franse staat een grote reis door de Verenigde Staten ondernam. Dat land was in 1776 ontstaan met het uitbreken van de Amerikaanse revolutie en was in volle democratische opbouw. Wie het huidige Amerika wil begrijpen moet zijn –dikke- boek ‘Sur la démocratie en Amérique’ zeker lezen.

Op hetzelfde moment dat De Tocqueville rondreisde in de VS woedden in Europa allerlei revoluties, met name in Frankrijk. De burgers waren in opstand gekomen tegen het zittende regime, waarop de staat reageerde met het centraliseren van alle macht. Er werden dan wel wat leiders van de revolutie opgenomen in de regering, de adel aan banden gelegd en de kerk gemuilkorfd, maar de macht bleef stevig in centrale handen. Daarvoor hadden de opstandelingen niet gevochten. De Tocqueville was, als edelman, zeer benieuwd hoe men de democratie in de VS vorm aan het geven was en hoopte het goede voorbeeld mee te kunnen nemen naar zijn thuisland Frankrijk. Hij besefte het wellicht zelf nauwelijks, maar De Tocqueville leefde in een tijd van grote politieke en staatsrechtelijke veranderingen.

De bevolking verlangde naar vrijheid, gelijkheid en broederschap, maar kreeg het niet. In de VS kregen de Amerikanen het daarentegen wel. De kerk verbond zich niet met de zittende macht, de burgers hadden directe invloed in de regering, Jan en alleman kon gekozen worden en men koos zelfs een president die niet automatisch erfelijk bleef zitten tot in lengte van dagen. Men kon ondernemen wat men wilde als men een goed idee had. De gevaren van ongebreidelde machtswellust van enkelingen en het rauwe, egoïstische kapitalisme werden redelijk in toom gehouden door de Amerikaanse moraal van ‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’ en anders door de rechters. De Tocqueville observeerde en schreef. In de VS ontstond een echte democratie!

Bijna aan het einde van zijn boek beschrijft De Tocqueville hoe hij vreest dat het in Europa zal verlopen met de machthebbers en burgers. Het lijkt wel of hij profetisch inzicht krijgt als hij een nieuwe vorm van despotisme voorziet: de regering “zal geen wil verbreken, maar masseert hem, buigt en stuurt hem; zij zal niemand dwingen tot handelen, maar zal zich voortdurend verzetten tegen het handelen van de burger; zij vernietigt niet, maar verhindert dat dingen geboren worden; zij onderdrukt niet, maar verhindert, sluit compromissen, agiteert, dooft uit, verdooft en reduceert uiteindelijke iedere natie tot het zijn van niet meer dan een kudde timide en hardwerkende dieren, waarvan de regering de herder is”.

Ik weet niet wat u denkt als u dit leest, maar het lijkt angstwekkend veel op onze tijd. De Tocqueville voorzag een tijd dat burgers op schijnbaar democratische wijze een regering zouden kiezen, die absoluut niet het beste met de burgers en het land voorhad. Er zou zelfs een ‘tirannie van de meerderheid’ kunnen ontstaan, maar grote vraag blijft altijd: heeft de meerderheid gelijk of een creatieve minderheid? Het is en blijft de zwakte van het democratische model. Vrijheid en gelijkheid zijn een kostbaar goed. Een regering dient zich daarvoor in te zetten, zo schreef De Tocqueville. Zeer leerzaam."

Lucas Hartong.