[Update 4 juli] 1 juli 2022, Middelharnis - Op donderdagavond 30 juni jl. tijdens de raadsvergadering van onze gemeente, deelden de agrariërs van Goeree-Overflakkee hun grote zorgen. Hanneke de Baar, Arjan van den Tol en Peter van Adrichem kwamen aan het woord: "Mijn naam is Hanneke de Baar. Ik spreek hier vanavond namens alle agrarische ondernemers die zich ernstig zorgen maken. Ik vertel u eerst heel kort wat over het stikstofdossier en hoe wij daar als sector tegen aan kijken. Arjan van den Tol en Peter van Adrichem nemen u daarna mee de praktijk in. Hele grote zorgen hebben wij over het dictaat van de overheid...." Lees meer >>

Voorstellen- Hanneke, Arjan en Peter

Sjef en Hanneke zijn de pluimveehouders achter Eibaar. Samen met hun kinderen Jan, Gijs, Hein en Marieke beleven ze dagelijks de boerderij in al haar facetten. Dit is hun passie. Zij zijn de derde generatie op deze boerderij. "Onze voorouders hebben met de beste inzichten van hun tijd het bedrijf ontwikkeld. Wij maken net als hen bewuste keuzes met een duurzame blik. Het gaat ons om volhoudbaarheid en het kunnen doorschuiven naar een volgende generatie."

Arjan van den Tol is met zijn familie, akkerbouwer aan de Zeedijk tussen Middelharnis en Stad aan ’t Haringvliet. "Ik ben de zevende generatie van den Tol op die plek en de achtste staat al te trappelen. Wij zijn actief in de teelt van granen, peulvruchten en oliehoudende zaden."

Mijn naam is Peter van Adrichem. "Samen met mijn vrouw, 2 zoontjes van 5 en 2.5 en dochter van 2 weken woonachtig en werkzaam op ons melkveebedrijf aan de Kraaijenissedijk te Melissant. 14 jaar oud was ik, 21 jaar geldeden, toen ik verhuisde naar Goeree-Overflakkee."

Inspreektijd - Hanneke, Arjan en Peter

Hanneke, Arjan en Peter kregen inspreektijd tijdens de raadvergadering van gemeente Goeree-Overflakkee. Lees hieronder hun getuigenissen.

--- Hanneke de Baar ---

"Alle agrarische bedrijven op Goeree-Overflakkee worden geraakt door de plannen van dit kabinet"

Goedenavond burgemeester, wethouders en raadsleden,

Maakt u kennis met onze jeugd. De jeugd heeft de toekomst. Ze hebben het boeren in hun genen zitten. De vraag is of er voor onze kinderen nog een toekomst in de landbouwsector is weggelegd. Trekker rijden kunnen ze in ieder geval als de beste. Zij hebben voor ieder van u een miniatuurtrekker om op uw bureau of in de keuken te plaatsen, zodat u bij iedere maaltijd herinnert wordt aan waar uw gezonde en lekkere voeding vandaan komt.

Allereerst willen wij u allen van harte feliciteren met uw installatie die gisterenavond plaatsvond.

Mijn naam is Hanneke de Baar. Ik spreek hier vanavond namens alle agrarische ondernemers die zich ernstig zorgen maken. Ik vertel u eerst heel kort wat over het stikstofdossier en hoe wij daar als sector tegen aan kijken. Arjan van den Tol en Peter van Adrichem nemen u daarna mee de praktijk in.

Hele grote zorgen hebben wij over het dictaat van de overheid. Met het dictaat bedoelen wij de Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied. Bij dit dictaat zat de perspectiefbrief van minister Staghouwer. Arjan komt zo terug op deze brief. Wij spreken van een dictaat omdat totaal voorbij wordt gegaan aan alle oplossingen die de landbouwsector heeft aangedragen. Dit geldt zowel voor landelijk als provinciaalniveau als in de gebiedsprocessen.

Het enige dat wij doorlopend te horen krijgen is dat de natuur in zeer slechte staat verkeerd en dat wij als landbouwsector de sleutel tot de oplossing zijn. Het lijkt er echter op dat de sleutel tot de oplossing voor de overheid alleen bestaat uit afwaarderen van gronden en laten verdwijnen van dieren en bedrijven. Het stikstof reductiedoel 74% onder de Kritische Depositie Waarde in 2030 is meer dan ambitieus en gaat zeker tot ongelukken leiden, waar later iedereen spijt van krijgt. De richtinggevende doelen voor reductie van emissie op het ondertussen beruchte kaartje lopen voor Goeree-Overflakkee van 12% tot 95%. De percentages voor de gehele kop van het eiland en ook ongeveer een kilometer breed langs alle randen zijn zo hoog dat ondernemers zich ernstig zorgen maken over het voortbestaan van hun bedrijf. Het kaartje is een voorbeeld zoals het zou kunnen, maar is als een waterbed. Wordt percentage op de ene plaats minder dan gaat het op een andere plaats omhoog want het totale reductiedoel moet worden gehaald. Goeree-Overflakkee kent drie stikstofgevoelige Natura-2000 gebieden namelijk de Duinen Goeree & Kwade Hoek, de Grevelingen en het Krammer-Volkerak. De depositie van stikstof op deze gebieden komt voor 60-70% uit het buitenland en van zee. Aandeel van de landbouw in deze gebieden ligt rond de 20%. Van het landbouwaandeel komt vervolgens het grootste deel uit bemesting van percelen. Het gaat hier dus niet alleen om de veehouderij, maar alle agrarische bedrijven op Goeree-Overflakkee worden geraakt door de plannen van dit kabinet.

Wie zich wat verder verdiept in de materie gaat opmerkelijke zaken tegenkomen in de natuurdoelanalyses. Dit moet zeker vragen bij u gaan oproepen. Volgens de analyse van de Grevelingen zou het terugbrengen van de depositie van stikstof zelfs maar een kleine bijdrage hebben in het verbeteren van de staat van de natuur in dat gebied. De ammoniakemissie is in de landbouwsector sinds 1990 met ruim 60% afgenomen. In de natuurdoelanalyse staat dat na-ijl effecten op de staat van de natuur door alle reeds toepaste reductiemaatregelen niet worden niet meegenomen. Er zijn een beperkt aantal meetpunten als het om stikstof gaat. Voor de Natura-2000 gebieden om ons eiland zijn deze op één hand te tellen. Op de Middel- en Oostduinen zijn echter wel uitgebreide metingen gedaan in het kader van de aanleg van Maasvlakte 2. Tussen 2011 en 2017 werd daar bijna een verdubbeling van de depositie gemeten. Moeten daarvoor de laatste bedrijven achter de duinen verdwijnen?

Wilt u dat het zover komt dat de overheid gaat ingrijpen in de gezonde, zeer innovatieve landbouwsector hier op Goeree-Overflakkee. Een sector die voor het landschap zorgt, voor banen binnen en buiten de primaire productiebedrijven, voor sociale cohesie. Van de gevolgen van het dictaat van overheid zijn geen doorrekeningen gemaakt van wat dit economisch en maatschappelijk gaat betekenen. Bijna alle provincies lijken de gevaren van het dictaat in te zien en hebben gezegd dit niet zo te gaan uitvoeren. In Zuid-Holland liggen de belangen anders omdat hier veel industrie en bebouwing is. Heel zwart/wit gezegd de economische en maatschappelijke gevolgen voor Goeree-Overflakkee lijken er niet zo toe te doen in het totale provinciale plaatje.

De provincie heeft vanmiddag een bericht naar buiten gedaan het stikstofbeleid niet één op één te gaan toepassen wat betreft de uitstootpercentages. Dit wil niet zeggen dat de gevolgen niet minder ingrijpend zullen zijn, aangezien het einddoel nog steeds gehaald moet worden en er ook gewerkt blijft worden met de Kritische Depositie Waarde. U bent mede-verantwoordelijk voor de toekomst van Goeree-Overflakkee. Ik heb veel burgers gesproken de laatste weken. Zij maken zich net als ons zorgen over hun leefomgeving wanneer de plannen van het kabinet doorgang vinden. Het is dus van groot belang dat u als gemeente een zeer sterk signaal af geeft dat dit dictaat niet de oplossing is voor het verder verduurzamen van de landbouw.

Hanneke de Baar

--- Arjan van den Tol ---

"De veehouderij ligt zwaar onder vuur, maar er is ook grote onzekerheid voor de akkerbouw. De buitenranden van Goeree-Overflakkee moeten 70% reduceren. Betekent dit dat we onze gewassen maar half mogen bemesten?"

Geacht college, geachte raad,

Ik ben Arjan van den Tol, akkerbouwer aan de Zeedijk, hier vlakbij tussen Middelharnis en Stad aan ’t Haringvliet. Ik ben de zevende generatie van den Tol op die plek en de achtste staat al te trappelen. We zijn akkerbouwer in het top-landbouwgebied Goeree-Overflakkee. Een mooi verkaveld gebied met een fantastische zoetwatervoorziening.

Wie mij kent weet dat ik van nature optimistisch ben, maar u mag best weten, de laatste weken vallen me zwaar. De door minister Van der Wal gedropte bom heeft grote impact. Ook ons gebied wordt in de plannen hard getroffen. Ongeloof, verbijstering en woede, verbazing over zoveel onkunde bij bewindspersonen allemaal emoties die boven komen.

Vorige week zijn we (mijn jongste dochter en ik) met de trekker mee geweest naar Stroe. Met een grote groep van Flakkee en onderweg van alle kanten aansluitende collega’s. Een mengelmoes van al wat oudere boeren met veel jongeren. Jongeren die met ons bezorgd zijn over hun toekomst. Ik zei net dat de laatste weken me zwaar vallen, maar zo’n saamhorigheid als die we daar voelden geeft weer energie om door te gaan, maar ook om te vechten tegen al dit onrecht.

De veehouderij ligt zwaar onder vuur, maar er is ook grote onzekerheid voor de akkerbouw. De buitenranden van Goeree-Overflakkee moeten 70% reduceren. Betekent dit dat we onze gewassen maar half mogen bemesten? Als dit het geval is voeren we in die gebieden een verloren strijd. Iemand die 200 meter verderop zit hoeft slechts 12% te reduceren, wat een complete onzin. Om dan te weten dat het water wat langs ons stroomt eerst half Europa doorgaat en dat we dan de laatste paar kilometer voordat het de zee instroomt 70 % stikstof moeten reduceren. Dit is niet uit te leggen. Totale willekeur van een overheid die compleet vervreemd is van h et platteland.

Ik vraag aan u om dit absurde beleid van dit door 1 partij gegijzelde kabinet ferm af te wijzen. U mag best weten dat ik in mijn eerste versie hier gechanteerd had staan wat ik eigenlijk nog beter vind passen dan gegijzeld, maar dat ik dit politiek correcter vond.

Onze hoop is gevestigd op de gemeentes en provincies die weten wat de agrarische sector voor het platteland betekent. Een mooi mengelmoes van akkerbouw, veehouderij en tuinbouw in dit prachtige landbouwgebied.

De net genoemde partij is sinds kort ook in deze raad vertegenwoordigd, maar ik mag toch aannemen dat u wel binding heeft met het platteland en niet zoals uw landelijke partijgenoten rücksichtslos onze prachtige agrarische sector kapot wil maken.

Wat me ook nog van het hart moet is het volgende, nu ik hier toch sta. Het lijkt tegenwoordig wel eens te worden vergeten dat bedrijven geld moeten verdienen. In Nederland is een klimaat aan het ontstaan dat het haast een schande is dat bedrijven geld verdienen, terwijl zij de pijler zijn onder de Nederlandse economie. Een groot deel van de werkenden verdient hier zijn salaris en deze bedrijven betalen veel belasting. De manier waarop de overheid nu met bedrijven omgaat blijft niet goed gaan. Als we in de toekomst voldoende geld beschikbaar willen houden voor allerlei zaken, zoals bv zorg, onderwijs of defensie moeten ze zo niet doorgaan.

Maar terug naar onze sores. Minister Staghouwer was al lang aan het broeden op zijn brief waarin hij het toekomstperspectief voor de agrarische sector zou presenteren. Uiteindelijk kwam er een brief van maar liefst 49 pagina’s. Ik kan me voorstellen dat u niet de tijd heeft om dit allemaal door te lezen dus ik zal al het perspectief even voor u samenvatten. Dit was het. Er is namelijk voor een groot deel van de sector helemaal geen perspectief met deze plannen, niet zo vreemd dus dat de minister ondanks lange tijd nadenken en veel tekst dit ook niet kon vinden. Een plan waarvan de sociaal-economische gevolgen totaal niet in beeld zijn, maar toch door moet gaan. Dit is een no-go voor de agrarische sector.

Ons voortbestaan staat op het spel, laat ons alstublieft niet vallen en werk dus niet mee aan de absurde plannen van dit kabinet. Probeer de provincie met u mee te krijgen om ook in verzet te komen, zoals andere gemeenten en provincies al gedaan hebben.

Beste raad, best college ik vraag u om er te zijn voor boeren, burgers en buitenlui, maar ik kan u zeggen dat de boeren u nu harder nodig hebben dan ooit.

Als laatste wil ik u allen, de complete gemeenteraad en het college, uitnodigen om op korte termijn met vertegenwoordigers van onze sector een busreis te maken door het bedreigde gebied, met een tussenstop bij de Mekkerstee op Ouddorp een bedrijf dat met de huidige plannen ook zal verdwijnen. We hopen dat u allen tijd hiervoor vrij wilt maken om zo nog meer een beeld te krijgen van de gevolgen van het desastreuze beleid dat nu voor ligt.

Nogmaals we hebben u nu harder nodig dan ooit !!!!

Arjan van den Tol

--- Peter van Adrichem ---

"Ik wil de gemeenteraad oproepen om het agrarische karakter van ons eiland niet zomaar weg te gooien en te vechten voor het behoud van Goeree-Overflakkee zoals we het kennen, laat ons geen onhaalbare doelen aanpraten door Den Haag of de provincie. Houdt jongeren betrokken .."

Geacht college, geachte raadsleden, goedenavond,

Mijn naam is Peter van Adrichem. Samen met mijn vrouw, 2 zoontjes van 5 en 2.5 en dochter van 2 weken woonachtig en werkzaam op ons melkveebedrijf aan de Kraaijenissedijk te Melissant. 14 jaar oud was ik, 21 jaar geldeden, toen ons bedrijf verhuisde van Delfgauw naar Goeree-Overflakkee. Tussen Rotterdam en Dan Haag was geen plek meer voor ons, gelukkig vonden wij deze hier op dit prachtige eiland, met een optimaal zeeklimaat voor onze melkkoeien en een super beschikbaarheid van zoet water om onze gewassen te laten groeien op perfect verkavelde percelen. Een landbouwgebied bij uitstek, het is niet voor niets dat bedrijven hier voorop lopen met vernieuwing en innovatie en vele opvolgers klaar staan om bedrijven over te nemen. Trots heb ik jaren verkondigd aan familie en vrienden dat de kans dat we hier nog eens weg moeten niet al te groot is, met 6 km afstand tot elk dorp. Uit ervaring weten wij wat een impact bedrijfsverplaatsing heeft. Door de lage veedichtheid in dit akkerbouwgebied zou Goeree-Overflakkee gezien kunnen worden als de blauwdruk voor de zo gewenste omslag naar kringlooplandbouw, menig interview heb ik hier al over mogen geven.

Dat ik ook boer zou worden stond voor mij altijd vast, na mijn opleiding aan de Wageningen Universiteit en een 5-tal jaren werkzaam geweest te zijn in het diervoedingsonderzoek was in 2016 voor mij het moment daar om volledig in het bedrijf te gaan werken, net zo als mijn jongere broer. Als ‘jonge’ boer met mijn 35 jaar, mijn ouders en mijn broer zijn wij de laatste jaren druk met het klaarmaken van ons bedrijf voor de toekomst, in 2016 werd een leegstaand melkveebedrijf aan de Heuvelweg te Melissant nieuw leven ingeblazen, hiermee verpaupering voorkomen en genoeg werk gecreëerd voor onze inmiddels 3 gezinnen.

Dat de toekomst niet altijd zo zeker is hebben wij in de loop der tijd ervaren, dit begon met plannen voor Deltanatuur waar een gedeelte van ons bedrijf door geraakt zou worden, en meer recent het met terugwerkende kracht instellen van fosfaatrechten door onze landelijk overheid, de onbetrouwbaarheid zijn we dus wel gewend. Ongeacht de beschikking over de juiste vergunningen en voldoen aan strenge normen voor mestbeleid etc. is het nooit genoeg. Innovatie is ons niet vreemd, het instrooien van boxen met kalk, aanlengen van uitgereden mest met water, verlagen van stikstof gehalte van het voer, precisie bemesten op de centimeter, allerlei manieren om ammoniakemissie te verlagen, maar niets wordt gemeten en de tabel wordt gevolgd… Onze meest recente investering zal onze stal stikstof emissie-arm maken, maar ook dit zal wederom nooit genoeg zijn!

Hetgeen nu voorligt, en de reden voor mijn inspreken hier, gaat een behoorlijk stuk verder dan voornoemde hobbels op de weg. Op basis van tabelnormen en modelberekeningen is vorige week een plan gelanceerd om de complete agrarische sector langs de randen van Goeree-Overflakkee weg te vagen. Ons eiland heeft nogal wat rand, dus hier blijft niet veel agrarisch gebied over. Een door minister Van der Wal gepresenteerde kleurenkaart laat zien wat de ernst van de situatie is, het in gedeeltelijke onbruik nemen van alle gronden langs de randen van ons eiland betekend een enorme kapitaalvernietiging en het einde van vele agrarische bedrijven op deze productieve gronden. Boos wordt ik van het gemak waarmee de verfkwast gehanteerd wordt op onze landkaart.

En waarom? Omdat de stikstof-uitstoot vanuit ons gebied op het Haringvliet of Grevelingen zo hoog is dat de enige optie is om alle landbouw te verwijderen? Het water in het Haringvliet dat vanuit heel Europa naar onze sluizen stroomt en bekend staat als niet-stikstofgevoelig? Of om landelijke dan wel provinciale doelstellingen voor Natura2000 gebieden te halen? Moeten we daar een zeer efficiënt en vooruitstrevend landbouwgebied als Goeree-Overflakkee voor opofferen?

Ik wil de gemeenteraad oproepen om het agrarische karakter van ons eiland niet zomaar weg te gooien en te vechten voor het behoud van Goeree-Overflakkee zoals we het kennen, laat ons geen onhaalbare doelen aanpraten door Den Haag of de provincie. Houdt jongeren betrokken bij de bedrijven en biedt ruimte en perspectief om plannen te maken voor de toekomst, daar hoort geen onzekere kleurplaat bij! Laat het niet van de provincie afhangen, neem zelf de regie, steun ons!

Peter van Adrichem