SP-Statenlid Bart Vermeulen roept de Provincie op meer aandacht te besteden aan de geschenkwoningen in de Provincie. Deze woningen werden na de Watersnoodramp in 1953 door de regeringen van Denemarken, Finland, Noorwegen, Oostenrijk en Zweden geschonken om de getroffen inwoners van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant van woonruimte te voorzien. Als dank werden vaak straatnamen rond deze woningen vernoemd naar hun herkomstgebied. Lees hieronder verder.

Geschenkwoningen en wederopbouw Watersnoodramp

In totaal betrof het zo’n 800 woningen, waarvan er inmiddels vele zijn verdwenen of grootschalig zijn verbouwd.

Bart Vermeulen: “Nu het 60-jarige jubileum van de eerste Deltawerken wordt gevierd is het ook tijd om de wederopbouw na de Watersnoodramp weer eens onder de aandacht te brengen. De geschenkwoningen staan onder druk van sloop of verbouwing, maar zijn het enige in het landschap dat direct naar de buitenlandse hulp verwijst. Dit gevolg van internationale solidariteit zouden we meer moeten koesteren.”

In Zuid-Holland staan en stonden de meeste geschenkwoningen op Goeree-Overflakkee, de Alblasserwaard en de Hoeksche Waard. Op Goeree-Overflakkee is er onlangs met het verschijnen van de Erfgoedkaart van de erfgoedlijn Goeree-Overflakkee wederom aandacht voor de geschenkwoningen gekomen. De SP bepleit nu een provincie-brede aanpak en ook provincie-overschrijdende aandacht voor deze woningen.

“Ik roep Zuid-Holland op samen met Zeeland en Noord-Brabant de aandacht voor ons erfgoed en de landschapselementen die herinneren aan de Watersnoodramp te bevorderen en te beschermen, zodat hierdoor het verhaal van de Watersnoodramp ook aan de generaties na ons verteld kan blijven worden” aldus Bart Vermeulen.

Voor Zuid-Holland hoopt de SP op een opname van de geschenkwoningen in de Atlas van de Cultuurhistorische hoofdstructuur om zo betrokkenen te attenderen op dit erfgoed aangezien dit makkelijk over het hoofd gezien kan worden bij ruimtelijke ingrepen.
Daarnaast hoopt de SP op een aanpak om een deel van dit erfgoed bij verdere achteruitgang te kunnen behouden.
Onder andere het Openluchtmuseum heeft een originele geschenkwoning al in de collectie opgenomen, maar het heeft de voorkeur om erfgoed zo veel mogelijk op de originele locatie te behouden.

--------

SCHRIFTELIJKE VRAGEN

Aan : de voorzitter van Provinciale Staten
Datum : 24-10-2018
Onderwerp : Behoud geschenkwoningen Watersnoodramp

Toelichting
Na de Watersnoodramp zijn in Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant zogeheten
geschenkwoningen gebouwd om de bevolking in de getroffen gebieden snel aan een huis te
helpen. In totaal gaat het om ongeveer 800 woningen afkomstig uit Denemarken, Finland,
Noorwegen, Oostenrijk en Zweden. Een mooie daad van internationale solidariteit.
Aangezien het geprefabriceerde houtbouwwoningen betrof konden deze snel naar
Nederland vervoerd worden en in de betreffende provincies snel opgebouwd worden.
Rondom deze woningen verwijzen straatnamen vaak naar de herkomst.
In Zuid-Holland zijn (en waren) deze woningen vooral te vinden in/op de Hoeksche Waard,
Goeree-Overflakkee en de Alblasserwaard.
Het aantal originele geschenkwoningen is inmiddels sterk afgenomen door sloop of
grootschalige verbouwing (bijv. ommuurd met steen).
De aandacht voor dit erfgoed is beperkt, al staat er inmiddels een originele woning in o.a.
het Openluchtmuseum en krijgen deze woningen aandacht op de kaart met erfgoed op
Goeree-Overflakkee welke onlangs in het kader van deze erfgoedlijn is uitgegeven.
De bescherming van deze woningen door gemeenten in het kader van erfgoedbeleid is zeer
wisselend en een samenhangende visie op het behoud van deze woningen ontbreekt. Dat is
uitermate betreurenswaardig aangezien deze woningen het enige tastbare overblijfsel in het
Nederlandse landschap zijn dat doet herinneren aan het leveren van hulpgoederen door
andere landen na de Watersnoodramp, een gebeurtenis die van grote betekenis is geweest
voor de geschiedenis van Zuid-Holland. De Watersnoodramp is daarom ook een van de 50
verhalen uit de Canon van Zuid-Holland.
Vragen
Ondergetekende stelt aan het college van Gedeputeerde Staten de volgende vragen:
1. Volgens het maatregelenpakket erfgoedlijnen 2019 is er subsidie beschikbaar voor
elementen van de Watersnoodramp (erfgoedlijn Goeree-Overflakkee). Wat is hier de
precieze invulling van?
2. Deelt u de mening van de SP dat (een deel van deze/groepen) geschenkwoningen
beeldbepalend erfgoed zijn die passen bij het verhaal van de Watersnoodramp uit de
Canon van Zuid-Holland?
Indien nee, waarom niet?
3. Bent u bereid om (groepen van) deze geschenkwoningen op te nemen in de Atlas
van de Cultuurhistorische hoofdstructuur om de Provincie en anderen te attenderen op waarden die makkelijk over het hoofd gezien worden bij ruimtelijke ingrepen?
Indien ja, op welke wijze gaat u hiertoe over?
Indien nee, waarom niet?
4. Op welke wijze gaan de provincie Zeeland en Noord-Brabant in hun beleid om met
deze geschenkwoningen?
5. Bent u bereid om met de provincie Zeeland en/of Noord-Brabant in overleg te treden
teneinde de aandacht voor en bescherming van dit erfgoed te bevorderen?
(Bijvoorbeeld door het delen van voorbeelden van hoe gemeenten/particulieren deze
woningen behouden/beschermen).
Indien ja, op welke termijn?
Indien nee, waarom niet?
6. Op welke wijze zou de Provincie willen/kunnen bevorderen dat bij verdere
achteruitgang van het aantal originele geschenkwoningen een deel van dit erfgoed
toch behouden kan blijven op de originele locatie teneinde de latere generaties dit
deel van het verhaal van de Watersnoodramp te kunnen blijven vertellen?
7. Bent u bereid om met de provincies Zeeland en Noord-Brabant in overleg te treden
teneinde tot een meer samenhangende wijze de bescherming en inventarisatie van
erfgoed en landschapselementen die herinneren aan de Watersnoodramp te
bevorderen?
Indien ja, op welke termijn?
Indien nee, waarom niet?
8. In hoeverre is er tot op heden überhaupt sprake van afstemming van (uitwerkingen
van) erfgoedbeleid met ons omringende provincies, waar het
provinciegrensoverschrijdende erfgoedensembles betreft? (In het geval van de Limes
is dit wel duidelijk).

Bart Vermeulen,
SP