Goeree-Overflakkee - In de politiek zijn ze er al flink druk mee, de burger ook? Nieuwe verkiezingen, nieuwe partijen, nieuwe politici; dit betekent: nieuwe politieke vragen die opborrelen. Op 21 maart 2018 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen op Goeree-Overflakkee. Het is de bedoeling dat er op die dag zoveel mogelijk inwoners hun stem uitbrengen, en dat ze daarbij goed op de hoogte zijn van wat er speelt. Hieronder alvast een voorproefje. Lees hieronder het interessante interview met columnist Lucas Hartong. Hij heeft zijn opleidingen afgerond in de journalistiek en theologie en heeft vijf jaar in het Europees Parlement gezeten. De columns van Hartong verschijnen onder de rubriek Overig/Column.

Lucas Hartong is de vaste columnist van www.iGO.nl. Hij heeft zijn antwoorden dan ook niet als politicus gegeven, maar als columnist.

* Dat er lijsttrekkers en fractievoorzitters zijn, weten we best, maar…wat nou precies het verschil is?
"Dat zit 'm in de afspraken die partijen zelf met hun kandidaten gemaakt hebben. Een lijsttrekker is formeel de nummer 1 op de lijst, die dus bovenaan staat op het kiesformulier. Bijna altijd is dat (na de verkiezingen) ook de fractievoorzitter die de politieke partij leidt, maar een enkele keer komt het voor dat de fractie wordt voorgezeten door iemand anders dan de lijsttrekker. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat de lijsttrekker na de verkiezingen wethouder of minister wordt en dan moet iemand anders de fractie leiding geven. Meestal is dat de persoon die nummer 2 op de kieslijst stond."

* Ik weet op welke partij ik ga stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen, maar moet ik dan ook per se de lijsttrekker kiezen?
"Nee hoor, je mag stemmen op de persoon die je wilt, mits die uiteraard op de lijst staat van de partij waarop jij wilt stemmen. Je kunt bijvoorbeeld het hokje rood maken van de nummer 9 (die leuke jongeman die je kent) of de nummer 13 (de buurvrouw die in de straat woont) of nummer 2 (ome Henk die het heel goed doet). Het kan zelfs gebeuren dat iemand lager op de lijst zóveel stemmen krijgt dat het er meer zijn dan de nummer 1 of 2. Dan wordt zo iemand met voorkeurstemmen gekozen en als dat 25% van het aantal stemmen is dat nodig is voor een zetel dan heeft zo iemand zelfs het recht om voorrang te krijgen boven kandidaten die dan wel boven hem of haar op de lijst geplaatst waren, maar minder stemmen hebben gehaald."

* Kunnen de Tweede Kamerverkiezingen ook gehackt worden?
"Als het een elektronische stemming zou zijn dan kan dat, hoewel de kans erg klein is. Dan zou iemand moeten hebben gesjoemeld met de software. Bij verkiezingen met het rode potlood komen echter ook regelmatig (menselijke) fouten voor. Zo bleken bij de laatste landelijke verkiezingen stembiljetten niet meegeteld te zijn of bij een andere partij opgeteld. Ook komt het voor dat mensen niet op de correcte manier in het stemhokje stemmen en wordt het stembiljet toch goedgekeurd. Of er worden te actief volmachten om te stemmen verzameld door één persoon of een specifieke groep personen ('ronselen') waarna toch gestemd mag worden. Dat is uiteraard niet best en de Kiesraad wil er strenger tegen gaan optreden. Echte fraude is nooit uit te sluiten, maar de controle bij het tellen van de stemmen door leden van de stembureau's is stevig."

* Kunnen de (gemeenteraad-)verkiezingen ook gehackt worden?
"Het is lastig om de gemeenteraadsverkiezingen te hacken, maar zeker niet onmogelijk. Dat is onlangs aangetoond door RTL Nieuws in samenwerking met een Leidse hacker en beveiligingsonderzoeker Sijmen Ruwhof.*) Na het handmatig met het potlood stemmen worden de stemresultaten aan het einde van de dag door de stembureaus ingevoerd in zogenaamde OSV software op doorgaans een onbeveiligde laptop of computer. Die resultaten gaan op een onbeveiligde USB-stick naar het gemeentelijk hoofdstembureau en van daaruit naar het hoofdkantoor van de kieskringen. Uiteindelijk komen die terecht bij het Centraal Stembureau. Wat er onderweg mee gebeurt is voor de kiezer onzichtbaar en kwestie van 'te goeder trouw'."
*) https://nos.nl/artikel/2155789-verkiezingsuitslag-makkelijk-te-hacken.html

* Wat gebeurt er als je niet gaat stemmen tijdens de verkiezingen?
"Dan telt je stem niet mee. Je komt hooguit terecht in de statistieken als 'thuisblijver'."

* Ik hoor mensen wel eens roepen dat ze een protest-stem gaan uitbrengen. Wat is dat precies? En hoe doe je dat?
"Een proteststem is dat je niet op de partij stemt die je normaal steunt. Je stemt dan op een partij die je normaal niet zou steunen maar nu wel, omdat je het om één of andere reden nodig vindt. Stel: je stemt normaal op de VVD, maar vindt dat die het nu niet goed doet, dan kun je 'uit protest' op bijvoorbeeld het CDA of Forum voor Democratie stemmen. Dat doe je dus niet echt uit overtuiging, maar om je 'eigen partij af te straffen'. Het kan ook zijn dat je vindt dat jouw partij het landelijk wél goed doet, maar lokaal totaal niet. Dan stem je uit protest op een andere lokale partij. Tot slot zou je lokaal op een andere partij kunnen stemmen, omdat jouw landelijke partij niet op lokaal niveau meedoet. Er wordt ook wel eens gesproken over 'strategisch stemmen'. Dan stem je op die partij waarvan je het liefste wil dat die de grootste wordt. Dat kan een partij zijn waarop je normaal niet stemt."

* Een coalitie, wat is dat eigenlijk?
"Geen enkele partij in ons land haalt helemaal op eigen kracht de meerderheid om zelf het bestuur te vormen. Daarvoor zijn meerdere partijen nodig en dat noemen we een coalitie. De afgelopen jaren was dat landelijk de VVD met de PvdA. Op gemeentelijk niveau heb je precies hetzelfde. Ook daar vormen meerdere partijen na de verkiezingen een coalitie. Meestal proberen de partijen een zo breed mogelijk gedragen coalitie te vormen met zoveel mogelijk zetels. Daarmee voorkom je in de toekomst politieke problemen. Als een coalitie maar over één zetel meerderheid beschikt bij het besturen dan is dat vragen om moeilijkheden, want als die ene persoon dwars gaat liggen of eisen gaat stellen dan zijn de poppen aan het dansen. De coalitiepartijen maken gezamenlijk na de verkiezingen afspraken in een 'akkoord' over wat zij belangrijk vinden en waaraan zij hoofdzakelijk willen werken zolang zij aan de macht zijn."

* Wat is een zetel en wanneer krijg je die?
"Bij verkiezingen is een vast aantal zetels te verdelen. Op Goeree-Overflakkee is dat bij de gemeenteraadsverkiezingen 29. Mensen gaan op de verkiezingsdag stemmen. Na afloop wordt bekeken hoeveel geldige stemmen totaal zijn uitgebracht en dat totale aantal stemmen wordt gedeeld door het aantal zetels dat te verdelen is. Het resultaat noemen we de kiesdeler.Voorbeeld: als er 2900 mensen gestemd hebben en er zijn 29 zetels te verdelen dan is de kiesdeler dus 100 (stemmen die nodig zijn voor het behalen van 1 zetel). Als op bijvoorbeeld de SGP 200 stemmen zijn uitgebracht dan krijgt die 2 zetels. Wat gebeurt er nu als er 230 stemmen zijn uitgebracht op de SGP? Dan gaan die 30 extra stemmen in een 'grote pot'. Dat gebeurt met alle extra stemmen die partijen krijgen bovenop de hele zetels waarop zij al recht hebben. Zo blijven er doorgaans honderden stemmen over in de 'grote pot'; goed voor een aantal zetels. Dat noemen we de restzetels. Via een vrij moeilijke rekensom worden die verdeeld over de partijen, waarbij partijen die het dichtste bij een extra 'hele'zetel zijn het eerst aan de beurt komen. Partijen met een lijstverbinding met een andere partij krijgen ook voorrang. Het is een heel getel, maar uiteindelijk krijgt iedere partij waar die recht op heeft."

* Wat had in de afgelopen vier jaar beter gekund?
"Wat betreft Goeree-Overflakkee kunnen we stellen dat veel dingen gelukkig goed gaan, maar een aantal dingen ook niet. Er is veel onrust over het volbouwen van de kust en ook de vele, hoge windmolens veroorzaken commotie. De verkeersveiligheid is niet goed; er gebeuren teveel ongelukken en er staan ook te vaak flinke files. Er was opeens een groot financieel gat door een verkeerd gemanaged NK wielrennen waardoor de wethouder moest vertrekken. Er spelen onnodige rechtszaken en er wordt slecht geluisterd naar 'de burger'. De burgemeester zou boven de partijen moeten staan, maar doet dat regelmatig niet. De visserij verdient meer steun, want ligt zwaar onder vuur wegens de Brusselse aanlandplicht en strijd om de pulsvisserij. En zo spelen er nog wel meer zaken. Bovenal zou er meer en feller debat mogen komen in de gemeenteraad. Het is allemaal wat tam en teveel zaken worden 'afgetikt' of vooruitgeschoven."

* Wat wil je de komende vier jaar bereiken?
Goeree-Overflakkee is een prachtig eiland waarop we trots mogen zijn. Het kent een rijke historie en het is van het grootste belang om de rust en ruimte te koesteren. Economische groei is goed, maar niet ten koste van alles. Balans is het sleutelwoord. Het politieke bestuur van ons eiland moet zich dienend opstellen naar de burger waarvoor alles bedoeld is. Zuinig aan met de uitgaven. De gemeenteraad moet B&W en het ambtenarenapparaat veel beter controleren en waar nodig en wenselijk corrigeren. De ambtenaren zijn er niet om zelf dingen te verzinnen, maar om beleid van de politiek uit te voeren. Ons eiland maakt deel uit van Nederland en Europa. Benut de netwerken en daarmee de kansen die er zijn. Er is geld beschikbaar voor diverse mooie initiatieven. Haal het terug uit Brussel en Den Haag! Goeree-Overflakkee heeft zoveel te bieden. Laten we er zuinig op zijn, in ieder opzicht.

* Hoe denk je over samenwerking?
"Het eiland besturen kán alleen maar door goede samenwerking. Iedere politieke partij zal de eigen 'speerpunten' in de campagne over het voetlicht brengen en dat is goed. Het geeft duidelijkheid naar de kiezer en is prima voor de democratie. Na de verkiezingen moet echter wel bestuurd worden op hoofdlijnen en zal het eerder uitgelegde 'coalitie-akkoord' tot stand moeten komen. De coalitiepartners gaan dan rond de tafel, drinken samen een hoop koffie en thee en komen na verloop van tijd al dan niet met zo'n akkoord, waarmee zij de komende jaren aan de slag willen en hoeveel geld ze daarvoor over hebben. Goeree-Overflakkee heeft daarbij altijd een sterke christelijk-conservatieve component gekend (SGP, CDA, CU) en dat zal na de komende verkiezingen niet veel anders zijn. Een potentiële coalitiepartner zal daarvoor dus op z'n minst begrip moeten hebben."

* Wat zou jij doen met een onverwacht tekort van 1 miljoen euro?
"Dat hangt af van de aard ervan en uiteraard moet je het als besturende partij nooit zover laten komen. Het verlies op het NK wielrennen had heel eenvoudig voorkomen kunnen worden en was onnodig. Mogelijk dat een plotseling onvoorzien verlies tijdelijk ondervangen kan worden door de reserves, maar het beste is uiteraard structureel bezuinigen aan de uitgavenkant."

* Wat zou je doen met een onverwacht voordeel van 1 miljoen euro?
"Dat zou ik direct in de reserves stoppen. Sparen voor als het echt hard nodig is."

* Hoe ziet Goeree-Overflakkee eruit in 2025?
"Een bloeiend eiland, waar iedereen (jong en oud) met plezier kan wonen, werken, studeren, ontspannen. Zorgvuldig omgaan met wat ons is toevertrouwd, inclusief de nodige pro-actieve bescherming ervan. Een veilig eiland waar respect is voor elkaars normen en waarden en men beseft dat een samenleving alleen kan als men daadwerkelijk samen leeft. Kortom: een eiland van mensen, voor mensen, door mensen van goede wil."