Middelharnis - ‘Waarom moeilijk doen als het samen kan.’ Deze Loesje-uitspraak dekt de lading van de samenwerking die het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Hollandse Eilanden voor ogen heeft. Conny Bouwer, coördinator van het Netwerk, gebruikte de leuze tijdens het mini-symposium over palliatieve zorg, dat op woensdag 9 mei plaatsvond in Middelharnis. Lees hieronder een verslag door Kees van Rixoort.

"Het mini-symposium, dat een zaal vol artsen, verpleegkundigen en verzorgenden trok, had de volgende titel meegekregen: ‘Markering van de palliatieve fase… …hoe verbinden we alle lijnen en initiatieven?’ “We hebben al veel ontwikkeld met elkaar, maar we zijn er nog niet”, zei Conny Bouwer. “Daarom is een verbetertraject ingezet: het project Transmurale Samenwerking in de Palliatieve Zorg (TSPZ).”

Doel van het Netwerk Palliatieve Zorg, waarin tal van zorgpartijen samenwerken, is om de palliatieve zorg zo goed mogelijk te organiseren, ongeacht de plek waar de patiënt verblijft. “Een belangrijk uitgangspunt is dat de zorg aansluit bij de wensen en behoeften van de zorgvrager. Daarnaast is het van belang dat medewerkers de juiste deskundigheid hebben op het gebied van de palliatieve zorg. En dat er een naadloze overdracht is van de ene naar de andere zorgplek.”

Er is verbetering mogelijk, zo blijkt uit onderzoek (een nulmeting) dat in het kader van TSPZ is uitgevoerd. Een knelpunt is dat de wensen en behoeften van de zorgvrager niet altijd bekend zijn. Een ander knelpunt is dat ernstig zieke patiënten in hun laatste levensjaar nog moeten verhuizen naar een andere zorgplek. In 30 procent van de gevallen overlijden patiënten niet thuis, zoals gewenst, maar elders. Dat beïnvloedt de kwaliteit van leven en sterven op een negatieve manier.

Zorgpad

Via TSPZ en de ontwikkeling van een zogenoemd zorgpad wil het Netwerk daar verandering in brengen. Daarin spelen vroegtijdige signalering en markering van de palliatieve fase een belangrijke rol. Evenals de herkenning van de palliatieve zorgbehoefte. En de beantwoording van de surprise question: zou ik verbaasd zijn als deze patiënt binnen twaalf maanden zou overlijden?

Het zorgpad is erop gericht om patiënten met een palliatieve zorgbehoefte eerder te herkennen. Ook is een betere afstemming nodig tussen zorginstellingen, huisarts, thuiszorg en mantelzorgers. Het zorgpad moet leiden tot meer duidelijkheid over de behoeften en wensen van patiënten. En tot een verbetering van het zorgtraject voor palliatieve zorgvragers en hun naasten.

Het Netwerk hoopt dit concreet te bereiken door een betere markering van de palliatieve fase, deskundigheidsbevordering van medewerkers, gesprekken over wensen en behoeften, het opzetten van een transmuraal palliatief consultatieteam en betere informatie.

Tijdens het mini-symposium in Middelharnis kreeg de zaal ook ervaringen met een transmuraal zorgpad voorgeschoteld. En wel van verpleegkundig specialist Liesbeth Struik van het Ikazia Ziekenhuis. Uit haar verhaal kwam naar voren dat de verslaglegging en communicatie zijn verbeterd. Evenals de overdracht, wat meer rust geeft bij de patiënt en zijn of haar naasten. Daarnaast bleek dat er verdere verbetering nodig is als het gaat om onder meer het herkennen van patiënten en het praten over het levenseinde, het zogenoemde markeringsgesprek.

Compassie

Na de lezingen was er een interactieve sessie. Daaruit kwam onder meer het belang naar voren van een ‘warme’ overdracht, dat wil zeggen: via mondeling contact tussen zorgverleners. Tot slot konden de aanwezigen aangeven wat zij het belangrijkst vinden aan palliatieve zorg. Daarbij noemde men ‘compassie’ het vaakst, naast bijvoorbeeld ‘er zijn’, ‘betrokkenheid’, ‘warmte’, ‘empathie’, ‘maatwerk’, ‘nabijheid’ en ‘kwaliteit van leven’."

Door Kees v Rixoort