[video] Middelharnis - Op vrijdag 3 juli 2020 gaf gemeente Goeree-Overflakkee aan het einde van de middag een persbijeenkomst over de resultaten van een onderzoek dat gedaan werd om te kijken hoeveel (en welke drugs) er terug te vinden zijn in het rioolwater van ons eiland. De test werd gedaan in de zomermaanden (incl. toeristen) en er is (nog) niets te zeggen om welke drugsgebruikers het gaat, als je leeftijd en omstandigheden wil weten. Het wordt een "begin" genoemd, aldus de gemeente, "om intensiever te gaan inzetten op het voorkómen én aanpakken van drugsgebruik. Het onderzoek heeft voor de gemeente de noodzaak hiervan bevestigd." Het is altijd positief wanneer gestart wordt met nieuwe onderzoeken, maar eerlijk is eerlijk: de vragen rijzen de pan nog uit. Het ene medium heeft een totaal andere 'kop en inhoud' over dit onderwerp dat het andere en ieder heeft zijn of haar eigen visie. Veel vragen dus én het zijn vragen die jaren geleden ook al gesteld zijn en besproken werden. KabelTV maakte bijvoorbeeld destijds al vele uitzendingen van 'Flakkee boven tafel' (zie compilatie hieronder), door (en met) verslaafden, deskundigen en preventiemedewerkers op ons eiland te interviewen over nagenoeg dezelfde "verslavingskwestie" als die er nu speelt. Lees hieronder verder.

Opdracht gemeente in 2019

De gemeente Goeree-Overflakkee heeft vorig jaar de opdracht gegeven aan onderzoeksinstituut KWR om het rioolwater bij de verschillende waterzuiveringsinstallaties op ons eiland te analyseren op de aanwezigheid van drugs. De resultaten hiervan zijn bekend gemaakt, gepresenteerd en er is uitleg gegeven over welke vervolgstappen gemeente wil gaan maken. Bij deze persbijeenkomst was ook een specialist vanuit KWR aanwezig. Digitaal schoof het Trimbos-instituut aan en namens het gemeentebestuur schoven burgemeester Ada Grootenboer-Dubbelman en wethouder Berend Jan Bruggeman aan.

Uitslag test rioolwater Goeree-Overflakkee

In de conclusie van het rapport van het onderzoek in het rioolwater van ons eiland is naar voren gekomen dat tijdens de meetperioden (19 t/m 25 juni en 18 t/m 24 september 2019) het gemiddeld gebruik van methamfetamine (een witte kristalvormige drug die men gebruikt middels snuiven, roken of met een spuit te injecteren), cocaïne ("coke"genoemd; een wit kristalachtig poeder dat men snuift), MDMA (MDMA, oftewel 3,4 methyleendioxymethamfetamine, is de chemische naam voor de werkzame stof in xtc en behoort tot de amfetamines) en cannabis (hasj en wiet komen van de (hennep)-cannabisplant) in onze gemeente vergelijkbaar is met andere (kleinere) gemeenten in Nederland. "De verschillen tussen de twee meetperioden zijn klein. De gemiddelde vracht per 1000 inwoners ontloopt elkaar minder dan 15% voor de 5 gemeten drugssoorten. Daarbij zijn de weekpatronen doorgaans vergelijkbaar op enkele verklaarbare verschillen na."

De vraag die rijst, of zoals u wilt de kanttekening die bij het rapport gemaakt moet worden, is dat de meetperiode valt in de drukst bezette periode op ons eiland: de zomer. Veel toeristen zijn in deze periode aanwezig en die zijn dus ook "mee-gemeten". Waarom werd deze (vakantie)periode gekozen? Dr. Thomas ter Laak (senior onderzoeker Chemische Waterkwaliteit van KWR - Watercycle Resaerch Institute) antwoordt: "We gebruiken bij onze berekeningen het aantal inwoners die er wonen. Dus op het moment dat er ook toeristen aanwezig zijn (die ook aan het rioolwater bijdragen en misschien ook drugs hebben gebruikt), dan kan dat een rol spelen. Ik denk dat u bij gemeente zelf moet zijn als het gaat over de gebieden waarop dat dan vooral grote invloed heeft en hoeveel mensen dat zijn, want dat weet ik niet precies." Burgemeester Ada Grootenboer-Dubbelman reageert: "Wij hebben natuurlijk vooral op de 'Kop van het eiland', aan de Westzijde, veel toerisme, het strand en de duinen en we zien wel dat in de zomermaanden (de seizoenen worden ook steeds langer), dat onze bevolking verdubbeld en soms misschien nog wel meer. Dus dat kan zeker een invloed hebben." Op de vraag of het beeld niet teveel vertekend werd op die manier, antwoordde de burgemeester: "Maar we hebben in ieder geval nu een beeld. Dat hadden we nog niet op basis van deze onderzoeken en deze gegevens en dit vergt zeker nader onderzoek." Ter Laak vult aan: "We hebben gezien als we keken naar de verschillende gebieden binnen de gemeente, en als we er dan vanuit gaan dat er vooral in het Westen de toeristen zich het meest bevinden, dan zien we voor amfetamine eigenlijk geen verschil tussen de verschillende gebieden. Dus voor de andere drugssoorten waren er wel wat verschillen, dus misschien dat dat een verklaring zou kunnen zijn, maar dat weten we niet op dit moment. Er zit geen adres bij de drugs die we meten, natuurlijk. Maar in ieder geval voor amfetamine; als dat al een invloed heeft gehad, dan heeft dat gevoelsmatig juist aan de Westkant invloed gehad en niet aan het andere gedeelte van de gemeente."
De vraag waarom er nu juist in de zomermaanden en niet in bijvoorbeeld februari, is gemeten wordt nogmaals gesteld en burgemeester antwoordt: "Wat ik al zei, we zien zeker door de recreatieparken een verlengseizoen, de toeristen zijn hier bijna het hele jaar door. En wat ik begreep van KWR is dat ze normaal gesproken onderzoeken doen in maart (en dat kun je misschien beter zelf uitleggen Thomas). En ja we hebben opdracht gegeven voor deze maanden, maar daar niet zo heel specifiek over nagedacht, om te zeggen: nou dan gaan we dat juist buiten het seizoen doen. Temeer ook omdat het sowieso zo lang is, maar we hebben wel tegen elkaar gezegd dat een vervolgonderzoek mogelijk wel op een ander tijdstip zou kunnen. Zodat je dan kunt zien of dat wezenlijk verschil maakt." Ter Laak voegt daaraan toe: "Inderdaad, in de Europese studies doen we de onderzoeken inderdaad in maart. Omdat dat een typische maand is waarin niet zoveel toerisme is, maar waar we wel rekening mee hebben gehouden dat is of er hier (in deze specifieke situatie) in dit moment dat we gemeten hebben geen grote festivals, festiviteiten of iets anders aan de gang was. Daar houden we altijd rekening mee. Maar inderdaad, het onderzoek (op Goeree-Overflakkee) was wel enkele weken voor de zomervakantie." Dr Ter Laak beantwoordde ook de volgende vraag of het klopte dat de aanwezigheid van afvalwater van een evt drugslab een grote invloed uit kan oefenen op de testen. Hij zei: " Dat kan en daar hebben wij veel ervaring mee in de regio Eindhoven tot aan de Belgische grens bijv.. Daar zien we heel regelmatig pieken van drugs langskomen en daar houden we rekening mee. We kijken dan naar deze absurde hoeveelheid drugs in het afvalwater of naar een afwijking (piek) in het weekpatroon en de soort (grond)stoffen en 'tussenproducten' die we aantreffen en gebruiken deze data dan niet voor bepalingen die te maken hebben met consumptie. In het onderzoek voor Goeree-Overflakkee hebben we hier niets van gezien en konden alle data gebruikt worden."
Vraag: Waren alle data te gebruiken? In Oude-Tonge heeft de bemonsteringsinstallatie niet gefunctioneerd in de eerste periode en zijn daar dus geen resultaten van. Daarom is in de tweede periode door KWR een eigen installatie geplaatst zoals uit het verslag blijkt. Ter Laak: "In de eerste periode was dat logistiek niet te doen en bovendien hebben wij van Aquon (die hebben voor ons de bemonstering uitgevoerd) begrepen dat pas achteraf bleek dat dat apparaat niet bleek te functioneren. Toen hadden we de data en gegevens van alle andere locatie al en toen bleken die monsters uit Oude-Tonge niet goed te zijn. Dan kun je niet de tijd terugdraaien. Het apparaat functioneerde niet en toen ook in september het nog steeds niet bleek te werken, hebben we inderdaad zelf een container neergezet die als het waren gewoon het hele systeem verving op dat moment.

Toekomstvisie Goeree-Overflakkee
Wethouder Berend Jan Bruggeman: "Nou dit geeft natuurlijk wel stof tot nadenken en we hebben ook gezegd, omdat we heel erg aan de preventiekant zaten, hoe kunnen we dit nu breder trekken? Dus ook de zorg erbij en handhaving. Dit willen we breed op gaan zetten en we willen alle partijen die we gesproken hebben op zeer korte termijn aan tafel hebben met de vraag: Hoe kunnen we nu met elkaar, met de handen ineen, dit probleem aanpakken. Het wordt echt een integrale aanpak. Waar we voorheen preventie in hebben gezet, blijven we dat doen (blijft belangrijk), maar je ziet toch dat er meer nodig is om dit probleem aan te pakken."
Zo'n jaar of tien geleden is een soortgelijk "opstaan in de strijd tegen verslaving" ook geweest op ons eiland. Er is destijds met meerdere partijen (gemeente, Moedige Moeders, st. Ontmoeting, diverse deskundigen e.d.) gepraat, er zijn diverse initiatieven besproken en sommigen daarvan zijn, weliswaar op kleine schaal, daadwerkelijk genomen. De vraag rijst of er een onderzoek als dit voor nodig is om de 'draad' weer op te pikken? Want de conclusie die getrokken moet worden is toch dat Goeree-Overflakkee eigenlijk, na een periode van bijna tien jaar, nog steeds 'staat waar ze staat', zo niet in een verergerde situatie is terecht gekomen? De burgemeester antwoordt: " We hebben inderdaad 10 jaar geleden initiatieven genomen. We hebben het daar pas ook nog met de initiatiefnemers van toen over gehad. Zij hadden toen ook een plan. Dit was wel op basis van 'subjectievere' gegevens. De GGD doet voor ons onderzoeken onder jongeren en dat zijn vragenlijsten die ze zelf invullen...dus hoe betrouwbaar is dat?! Maar op basis van de informatie van toen, zijn partijen met elkaar aan de slag gegaan. Het oorspronkelijke plan heeft het nooit gehaald heb ik begrepen van de initiatiefnemers en wat we vooral hebben gezien is dat we heel specifiek zijn gaan inzetten op preventie (en dat is altijd goed) en de andere twee lijnen -zorg en handhaving- hebben we eigenlijk meer gedaan op basis van concrete signalen en daarvan zeggen we: we willen dit nu veel 'integraler' met elkaar bekijken en ook meer beleidsmatig aanpakken. Dus dit is eigenlijk een vervolg van waar we mee gestart zijn."

Toekomst in praktijk

Het persbericht dat gemeente Goeree-Overflakkee vrijdagavond 3 juli uit liet gaan (lees HIER), daarin staat dat de gemeente intensiever gaat inzetten op het voorkomen en aanpakken van drugsgebruik, omdat het onderzoek van het rioolwater voor de gemeente de noodzaak hiervan heeft bevestigd. Het is vooral ook belangrijk, schrijven zij, dat in de komende periode meer inzicht komt in het verontrustend hoge speedgebruik op ons eiland. Gemeente gaf, door het onderzoek van vorig jaar te laten doen, gehoor aan een verzoek van de vereniging Moedige Moeders. Moedige Moeders weten en begrijpen namelijk al jaren dat dit een probleem is waar een brede aanpak voor nodig is. "De cultuur en traditie spelen ook een grote rol op dit eiland en iedereen weet dat dát nu juist twee heel hardnekkige punten van aanpak zijn, die veel tijd, liefde en energie vragen van álle inwoners." Want, en dit heeft Koole Media Service in de afgelopen 21 jaar vaker duidelijk willen maken: Sámen maak je Goeree-Overflakkee! Op ieder vlak... Moedige Moeders nodigde in november 2013 drs. en schrijfster Els van Dijk uit, om te komen praten over haar boek 'De hunkerende generatie''. Een boek dat destijds actueel was, maar nu niet minder. Niet alleen omdat die generatie inmiddels volwassen is en sommigen daarvan ook zelf al weer kinderen hebben, maar ook omdat de nieuwe generatie dezelfde levenswijze en/of gewoonte lijkt te hebben. Klik HIER voor de video van de lezing en het interview met drs Els van Dijk en klik HIER voor alleen het interview met drs. Els van Dijk.

Veel vragen

De resultaten van dit onderzoek maken voor de gemeente onderdeel uit van het Beleidsplan Verslavingspreventie. "én ze worden gebruikt voor de verdere inzet op zorg/nazorg en handhaving. Met de verschillende organisaties wordt momenteel gesproken over de nodige vervolgstappen om de aanpak lokaal/regionaal verder te verbeteren. Ook wordt het rioolwateronderzoek over ongeveer vier jaar herhaald, maar dan wel in een andere periode."
“We weten dat er op Goeree-Overflakkee drugs worden gebruikt, zoals overal in Nederland. Wat dat betreft zijn wij geen uitzondering”, reageert burgemeester Ada Grootenboer-Dubbelman. “Maar van de uitkomst op het gebied van amfetamine/speed ben ik wel geschrokken. Waarom is bij ons de concentratie zo veel hoger dan in andere gemeenten? Dat antwoord geeft dit onderzoek helaas nog niet. Maar ongeacht het antwoord, het is wel duidelijk dat we met prioriteit hier extra op moeten inzetten.”
Samenwerking met alle partijen ziet de gemeente als een belangrijke sleutel tot een effectievere aanpak. Er zijn al veel goede initiatieven op (vooral) het gebied van verslavingspreventie, maar door het delen van informatie kan een beter beeld van de problematiek verkregen worden. Hoe kan het lokale vangnet effectiever ingezet worden? Hoe krijgen we duidelijk welke doelgroep op dit vlak meer hulp nodig heeft? En kan de handhaving effectiever ingezet worden? Op dat soort vragen wil de gemeente een antwoord krijgen. Ook in de gemeenteraad wordt hier verder over gesproken, onder andere tijdens de Dialoogavond op 9 juli."
Vragen die terecht zijn en die deels ook weer vragen oproepen als je kijkt naar het verleden. Dát is immers de periode waarvan geleerd moet worden en waar de aanpak op gebaseerd wordt? Er was al eerder een plan van aanpak: waarom lukte het toen niet? Waarom hebben we "met z'n allen" zo bar-weinig geleerd van 'toen' en niet door kunnen pakken? Uiteraard is ieder nieuw begin te bejubelen en positief, maar nemen we wat was mee om van te leren?
Koole Media Service heeft in dat verleden, zo'n 10 jaar terug, hier al aandacht aan besteed en geprobeerd dat "delen van informatie", wat de gemeente wenst in haar bericht, te promoten op de website en de lokale televisie. Delen moet namelijk gebeuren met alle betrokken partijen. We hebben meerdere interviews en uitzendingen gemaakt op de (toen nog in ons bezit) KabelTV. Interviews met de groep verslaafden zelf, deskundigen, de gemeente enz enz. gehouden. Destijds werd duidelijk dat ondanks de bijnaam 'het witte eiland' die onze gemeente helaas voor sommigen nog steeds draagt, dat de invloed van alcohol eigenlijk vele malen groter was dan die van drugs. Weer een vraag: Hoe is dat nu? Gaat de gemeente ook onderzoek doen naar de verkoop van alcohol en de (soms overvloedige) aanwezigheid daarvan in de huizen op het eiland? Gaan supermarkten ervoor zorgen dat dit bijvoorbeeld niet bijna ieder weekend in de aanbieding is...zeker niet in "probleemgebieden"? Destijds is naar voren gekomen dat "het verslavingsprobleem" vaak eerst begint met de alcohol en sigaret en er daarna (pas) naar drugs gegrepen wordt. Er is destijds gezegd dat de grootste 'hobbel' die genomen moet worden zeer waarschijnlijk de cultuur en traditie van het eiland is: "...iets wat "normaal" gevonden wordt, ingesleten is, wat geen gezonde gewoonte blijkt te zijn, omvormen is een helse klus." Het was en is nog steeds "normaal" (lees zelfs stoer) dat je op je 15e, je eerste biertje in bijzijn van de familie drinkt en er op jou gedronken wordt. En als de ouders gevraagd wordt of het verstandig is dat er in het weekend zoveel gedronken (of drugs gebruikt) wordt is het antwoord: Maar dat deden wij ook en het is allemaal goed gekomen... Het antwoord van de deskundigen luidde destijds al: "Cultuur en tradities zijn goed om in ere te houden, maar de uitwerking ervan moet eerlijk onder de loep gehouden worden. Want zijn sommige dingen wel "gewoon" of "goed" te noemen? Wéten ouders bijvoorbeeld welke onomkeerbare schade alcohol geeft bij een brein dat tot het 23e (!) levensjaar nog niet volgroeid is?" Of denk die borrel van opa, op een doordeweekse dag en in de middag, die als "normaal" gezien wordt door de kleinzoon die dat vervolgens ook wil, krijgt of neemt. Nog rijst een vraag: Zijn de lijnen door te trekken bij een alcohol- en of drugverslaving? Kinderen die zien dat de ouders een jointje roken, om zo tot rust te komen van de drukke werkdag, kan dat ook anders? wat zijn de alternatieven voor "slechte gewoontes en worden er alternatieven geboden voor verveling en kan dat teven duurzamer en gezonder? Wat is "normaal" blijft de vraag die steeds boven komt drijven als we het hebben over problemen.

Wat zeggen ons dan de woorden uit het persbericht van onze gemeente: "Uit het onderzoek blijkt dat Goeree-Overflakkee er voor wat betreft amfetamine (speed) in negatieve zin uitspringt. Voor de andere vier verdovende middelen zijn de resultaten vergelijkbaar met andere kleinere gemeenten én aanzienlijk lager dan in de grote gemeenten in ons land. Uit een analyse van de verschillen tussen de meetpunten onderling blijkt dat het voorzieningengebied van de zuivering van Goedereede een hoger gebruik van methamfetamine (crystal meth), MDMA (xtc), cocaïne en cannabis laat zien dan de zuiveringen van Oude-Tonge en Middelharnis. Daarbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat geen rekening is gehouden met toeristen. Op de Kop van Goeree verblijven in de zomerperiode veel vakantiegangers."?

Een nieuwe vraag rijst: Begint alles nu met dit onderzoek? Gaat het om hoe we aan uitslagen komen en weten we uberhaubt "iets" én waar ligt de oorzaak van "ge- en of misbruik" van drugs, alcohol of welk middel dan ook dat mensenlevens en een samenleving vaak kapot maakt. Want ten diepste zijn we het daar allemaal over eens: een verslaafde wil niet verslaafd zijn, maar wat zijn de opties? En de mensen eromheen willen er vooral geen last van hebben, maar ga je dan in gesprek...wat zijn de opties? Weer een vraag rijst: Wie draait er op voor alle gevolgen en consequenties? Het begint toch allemaal bij de gebruiker zelf? Sommigen hebben hulp nodig om "normale" keuzes te maken, maar dan rijst de vraag: wat ís op dit eiland "normaal" en weten we wat "stoer" is en wat juist niet? Laten we leergierig blijven, elkaar helpen en het beste voor de ander blijven zoeken: Sámen maken we Goeree-Overflakkee!

Laatste vraag: Wie heeft er lef ...en staat op?

Tot slot blijven nog enkele restvragen over: wat is lef, wie heeft lef en wanneer heb je lef? In het persbericht van de gemeente staat: "Allereerst is het belangrijk om te benadrukken dat de gemeente Goeree-Overflakkee veel lef toont door opdracht te geven voor dit onderzoek. De uitkomsten zijn in de regel confronterend voor gemeentebesturen”, benadrukt Thomas ter Laak (KWR). “We zien dat maar weinig gemeenten die stap durven zetten omdat ze ook weten dat het consequenties heeft. Het instrument verschaft een confronterend inzicht in de omvang van het drugsgebruik en de populariteit van specifieke drugs. Het biedt echter ook de mogelijkheid om in de loop van de tijd de impact van maatregelen te meten."
Volgens de onderzoeker toont de gemeente lef door dit onderzoek te hebben aangevraagd en te zijn aangegaan, want dit heeft consequenties. Volgens het woordenboek kan lef omschreven worden met de woorden "moed" of "ergens niet bang voor zijn". Hopelijk hebben alle betrokken partijen genoeg lef om zich nu, nog meer dan al die jaren terug, vast te bijten, door te gaan en inderdaad: niet bang te zijn voor de uitkomsten. 'Alle betrokken partijen' zijn in de eerste plaats en om mee te beginnen: de mensen die het direct aangaat. Dat zijn dus niet gelijk de onderzoeker, deskundigen en hulpverleners, maar de gebruikers, de consument. Dát is de eerst betrokkene die lef zal moeten tonen, die er niet bang voor zal moeten zijn om eerlijk te zijn, zodat de anderen eromheen daaruit moed vatten om hulp te bieden. Sámen lef hebben, kritisch blijven en leren van en met elkaar!

Het persbericht van gemeente Goeree-Overflakkee toont lef door te eindigen met een aantal vragen die "open" zijn blijven staan: "Het rioolwateronderzoek geeft informatie over de concentraties in het afvalwater en de totale omvang van het drugsgebruik. Het biedt echter geen duidelijkheid over bijvoorbeeld het type drugsgebruiker, het aantal gebruikers, de mate en frequentie van gebruik van individuele gebruikers en de redenen/problemen waarom de drugs worden gebruikt. En om welke gebruiker gaat het? ..er is ook niet te concluderen of het gebruik van verdovende middelen af- of toeneemt. Desondanks ziet de gemeente het onderzoek als waardevol uitgangspunt om verder mee aan de slag te gaan."

Met name in het onderzoek, maar zijn er de laatste jaren niet veel meer vragen, wellicht onbedoeld, nog onbeantwoord gebleven? Het volgend onderzoek zal over 4 jaar waarschijnlijk plaatsvinden zegt gemeente in haar persbericht...hopelijk zijn in die tussentijd al heel wat vragen positief en tot opbouw van alle bewoners van ons eiland, beantwoord. Want alleen sámen maken we Goeree-Overflakkee.