16 augustus 2019, Ooltgensplaat - Een aantal dagen geleden deelde iGO.nl de foto's van natuurfotograaf Hans van der Elst uit Middelharnis, van een jonge Zeearend die in de buurt van natuurgebied Hellegatsplaten in Ooltgensplaat, vloog. Hans maakte de foto's bij vogelkijkhut De Zwartkopmeeuw, maar wist toen nog niet wat deze reportage teweeg bracht bij WZN (Werkgroep Zeearend Nederland). Zij zochten contact met Hans, omdat hij een wel heel bijzonder exemplaar op de kiek had gezet. Lees hieronder het interview dat Koole Media Service hielt met Dirk van Straalen (WZN) uit Ooltgensplaat. Hij is de voorzitter van deze werkgroep.

Interview Dirk v Straalen

  • Eerst even voorstellen... Vertel eens: wie ben je, waar woon je, wat zijn je hobby's/werk en met wie werk je samen in de natuur op ons eiland?

"Ik ben Dirk van Straalen, 35 jaar en ik kom uit Ooltgensplaat. Ik ben voorzitter van Werkgroep Zeearend Nederland en werk voor Deltamilieu Projecten. Als vogelaar heb ik van mijn hobby mijn werk gemaakt, als ecoloog/vogelonderzoeker. De meeste werkzaamheden die verricht ik in het Deltagebied, waaronder Goeree-Overflakkee. Als team richten we ons op onderzoek naar watervogels en kustbroedvogels in het Deltagebied en de Noordzee. Ik heb me daarnaast gespecialiseerd in onderzoek en bescherming naar Zeearenden.

  • De Zeearend op de foto is er niet 'zomaar' ééntje, begrepen we. Kun je uitleggen welke vogel dit is?

"Het jong, op de foto's van Hans van der Elst, is één van de twee op de Hellegatsplaten geboren Zeearenden. Het eerste succesvolle 'broedgeval' voor het eiland. Een primeur! Het jong op foto draagt een zender van WZN, die door ons is aangebracht. In dit geval betreft het de jonge man. De vrouw draagt alleen (kleur)ringen. De herkomst van de vader is onbekend (die was ongeringd), de moeder komt uit het Oostvaarderplassen 2012."

  • Hoe kwamen jullie erachter dat het om deze specifieke vogel ging?

"De jongen zijn dus net uitgevlogen en hangen nog vooral op Hellegatsplaten rond. We kunnen de vogels volgen met de aangebrachte zenders. Gezenderde vogels kunnen mensen binnenkort ook te volgen via deze link naar onze website werkgroepzeearend.nl. Natuurlijk niet live, dat kunnen wij ook niet, maar met enige vertraging en detailvervaging op kilometerniveau. Zo zijn de Zeearenden niet exact op te zoeken door het volgen van de tracks.

Klik HIER voor meer informatie over het zenderproject.

  • Waarom is de Zeearend zo van belang in en voor natuur op ons eiland?

"Het eiland is al heel lang in trek bij Zeearenden. Het is zelfs één van de beste regio's in Nederland voor Zeearenden. De omstandigheden hier zijn goed, maar tot broeden kwam het nog niet. Hiervoor zijn forse bomen nodig om hun nest te maken. Op de Hellegatsplaten is het nest bijvoorbeeld 2m breed en 1m hoog. Het zijn dus flinke bouwsels. Zeearenden houden niet van menselijke verstoring, dus het leefgebied bestaat uit afgesloten natte natuurgebieden, dit nabij zoet water. Met name het Krammer-Volkerak is in Nederland erg belangrijk voor opgroeiende jonge Zeearenden. Hier vinden ze veel grote afgesloten natuurgebieden met rust en boordevol prooien. Ganzen, meerkoeten, eenden en vissen staan o.a. op het menu bij de Zeearend. Op het Krammer-Volkerak overwinteren tussen de acht en twaalf zeearenden, jaarrond komen er minimaal zes voor. Daarnaast zitten er Zeearenden in het Haringvliet, met name rondom Scheelhoek (Stellendam). Ook op de Grevelingen worden, op de Slikken van Flakkee (Melissant), regelmatig jonge Zeearenden gezien.
Zeearenden zijn toppredatoren, welke lang ontbraken in onze natuurgebieden. Predatoren zijn 'natuurlijke vijanden of roofdieren'. Zij zijn zijn vaak, maar niet altijd carnivoren. We zien in natuurgebied Hellegatsplaten het aantal broedende ganzen afnemen. Niet alleen doordat de Zeearend ganzen eet, maar ook enkel door de aanwezigheid van Zeearenden. Ganzen moeten nu veel vaker vluchten, waardoor het aantal succesvolle paren ganzen afneemt. Natuurlijk gaat de laatste gans er niet aan, maar het zal langzamerhand wel iets meer balans brengen."

  • Hoe zie jij de toekomst voor de Zeearend op ons eiland Goeree-Overflakkee?

"Zoals het nu is lijkt er voldoende plek voor meer broedparen in Krammer-Volkerak en Haringvliet, maar veel is afhankelijk van de plannen met recreatie in natuurgebieden en het plan om het Krammer-Volkerak zout te maken. Zeearenden profiteren daar nu van de vele aanwezige prooidieren. In een zout systeem zal dat drastisch veranderen. In onze zoute wateren is te weinig voedsel om jaarrond een leefgebied te vestigen. Door het meer nu zout te maken beland het systeem weer in een ecoshock, waardoor alles weer opnieuw moet herstellen. Het plan brengt in mijn ogen helaas niets terug, van hoe het voor de afsluiting was. Het plan biedt geen perspectief voor deltaherstel. Geen goed plan voor de watervogels en dus ook niet voor de Zeearenden. Enorme afname van het leefgebied voor Zeearenden en veel andere bijzondere soorten in dit unieke gebied.
Zeearenden zijn erg ook erg kwetsbaar voor windturbines, in o.a. Duitsland worden al regelmatig slachtoffers gevonden. Gezien de nu vele windmolens op Goeree-Overflakkee, kan het zomaar gebeuren dat.... Maar daarom doen we nu onderzoek! Zodat we kunnen zien of Zeearenden uitwijken voor windmolens of er inderdaad meer slachtoffers gaan vallen. Voor toekomstige windparkplannen dient op locaties nabij natuurgebieden rekening gehouden te worden met Zeearenden. Nu we eindelijk dit onderzoek kunnen doen kunnen we uiteindelijk 'advies op maat' geven. Maar ook nu al is bijvoorbeeld Windpark Krammer uitgerust met een Zeearenden-detectiesysteem. Dit systeem zorgt ervoor dat de windmolens bijtijds stilgezet kunnen worden of er een geluid afgespeeld kan worden, om de zeearenden te laten afbuigen in hun vlucht."

  • Je bent lid van werkgroep NLGO hebben we begrepen, is deze groep bij dit project betrokken? Wat is het voor werkgroep?

"Eigenlijk staat NLGO hier verder buiten. De WZN (Werkgroep Zeearend Nederland) bestaat nog niet zo lang, sinds begin 2018. Bij deze werkgroep zit ik al vanaf de oprichting. Het doel van de werkgroep is het bevorderen van de bescherming van en ecologisch onderzoek naar de Zeearend in Nederland. Zij doet dit door:

  1. de belangen van de zeearend te behartigen, o.a. bij overheden;
  2. broedbiologisch en ecologisch onderzoek te coördineren en uit te voeren;
  3. te zorgen voor uniformiteit en standaardisatie bij dat onderzoek, bijvoorbeeld door het opstellen van ringprotocollen voor broedbiologisch onderzoek;
  4. de onderzoeksresultaten te verzamelen en te publiceren;
  5. vrijwilligers te ondersteunen bij hun onderzoek aan zeearenden;
  6. terugmeldingen van (kleur)geringde zeearenden te stimuleren.
  • Tot Slot: Wat zijn je dromen voor de toekomst, voor de natuur op ons eiland én heb je evt. tips?

"De buitendijkse natuur op Goeree-Overflakkee is op Nederlandse schaal zeer uniek te noemen. Daar mogen we als "eilanders" heel trots op zijn. We hebben broedende Zeearenden, het grootste deel van de Nederlandse populatie Strandplevieren broedt hier in de Grevelingen en één van de weinige kolonies Grote Zilverreigers zit in het Krammer-Volkerak bij Oude-Tonge. En dit is nog maar een deel van al die bijzondere soorten. Goeree-Overflakkee speelt een zeer belangrijke rol als leefgebied voor een behoorlijk aantal bedreigde of kwetsbare soorten. Dat is het 'beschermen' en 'versterken' echt waard.

Het is goed dat niet ieder gebied opengesteld is of wordt, want in opengestelde gebieden leven duidelijk veel minder soorten. Door hutten of kijkschermen kunnen we juist genieten van soorten als de Zeearend. De vogelhutten op de Hellegatsplaten, daar is het nu altijd prijs als je een Zeearend wil zien.

Meer dan ooit is besef van de waarde van de natuur nodig. Voor een gezonde aarde is robuuste natuur echt noodzakelijk, ik hoop dat mensen dat onthouden!"

[Update: Op de foto's (@Hans van der Elst), hieronder staan "broer en zus". Deze foto's zijn donderdag 15 augustus 2019 genomen]