Column Lucas Hartong

26 januari 2024, Sommelsdijk - Lucas Hartong schrijft ! 'Vanwaar deze column? (...) Dat staat eenieder in ons land overigens vrij, dus als u een vacature ziet… grijp uw kans!...' Lees meer in de Column 'De burgemeester' van Hartong hieronder >> Vervolg Column - De burgemeester Nee, wees gerust. Ik ga het deze keer niet hebben over onze burgemeester, maar over de benoeming van een burgemeester in het algemeen. Aan die procedure schort namelijk nogal het één en ander. Vanwaar deze column? Na mijn werkzaamheden in Brussel en Straatsburg heb ik persoonlijk een aantal keren gesolliciteerd als -jawel- burgemeester. Dat staat eenieder in ons land overigens vrij, dus als u een vacature ziet… grijp uw kans! De directe aanleiding was trouwens dat ik deze week voor opnames in Dordrecht was in het kader van een documentaire over die benoemingsprocedure. Afijn. Iemand solliciteert op een vacature bij de Koning, via zijn Commissaris in de provincie waar de betreffende vacature is. Daarvoor heeft de gemeenteraad in kwestie al een profielschets opgesteld. Neem van mij aan dat daarin veelvuldig de woorden ‘verbinding' en ‘samen' voorkomen. Vervolgens stelt de gemeenteraad een vertrouwenscommissie in, die bestaat uit de fractievoorzitters in de gemeenteraad. Heel af en toe doen bepaalde partijen niet mee, omdat ze het hele proces een farce vinden. Deels zeker terecht. De sollicitatiebrieven worden door de Commissaris gelezen en beoordeeld op geschiktheid, maar u voelt ‘m al aankomen: wat is ‘geschikt'? Kennis van de wet- en regelgeving plus procedures? Lijkt me logisch. Ervaring in bestuur of politiek? Zeker handig. Er zit echter het risico in dat zo’n Commissaris zijn eigen politieke kleur laat meespelen bij de selectie. Enkele kandidaten nodigt hij uit voor een nader gesprek. Dat heb ik zelf meerdere keren meegemaakt en doorgaans is dat een heel beleefd gesprek, met soms veemde vragen. De Commissaris stelt uiteindelijk een lijstje op met namen van kandidaten die hij geschikt acht en dat lijstje gaat naar de vertrouwenscommissie. Die leest ook de sollicitaties en kan, naast het lijstje van de Commissaris, tevens eigen kandidaten uitnodigen voor een gesprek maar in de praktijk gebeurt dat zelden. Reden: politieke gevoeligheden en mogelijke repercussies vanuit de Commissaris. Dat wil je als gemeente niet. En dus worden een paar kandidaten van ‘het lijstje' nader aan de tand gevoeld. Zo’n vertrouwenscommissie heeft uiteraard ook door de samenstelling een politieke kleur. Amsterdam zal er heel anders in zitten dan Goeree-Overflakkee. De raadsmeerderheid of coalitie zal haar stempel op de commissie zetten en die kandidaat prefereren die het beste in haar straatje past. Dat resulteert bepaald niet zelden in een interne strijd, waarbij geen enkele kandidaat de voorkeur krijgt en de procedure stil komt te liggen of er wordt een kandidaat uitgekozen die voor iedereen een compromis is, maar dus niet de beste kandidaat voor de specifieke job in die gemeente. Ook komt het voor dat het willekeurig welke kandidaat mag worden, ‘maar zeker níet díe!’ of een afzwaaiend Haags kamerlid krijgt gepast voorrang omdat hij/zij ‘beloond' moet worden. Dat heeft serieuze gevolgen voor na de benoeming. Zo gaat het geregeld mis, zoals onlangs opnieuw op één van de Waddeneilanden. Ze hebben er nu nog ruzie. Zelf heb ik zowaar twee keer achtereen op eenzelfde vacature gesolliciteerd (het Zeeuwse Kapelle) en daar ontspoorde de benoemingsprocedure dermate dat Omroep Zeeland langs kwam voor een reportage. De vertrouwenscommissie kon daar destijds meermaals aan geen enkele kandidaat haar goedkeuring verlenen, ondanks tientallen kandidaten. Dan speelt er meer mee dan de standaard vereisten voor de functie. Politiek-interne vetes van jaren, van de ‘verkeerde partij' zijn, blokkeren van elkaars voorkeuren, noem maar op. Vaak is de precieze vinger er niet op te leggen, omdat de beraadslagingen van zo’n vertrouwenscommissie letterlijk vertrouwelijk zijn, ook achteraf. Hoe dit te beoordelen? Laat duidelijk zijn dat van enige democratische controle in de gehele benoemingsprocedure geen enkele sprake is. Die zit zo potdicht als een oester. Naar mijn bescheiden mening is het hoog tijd om deze procedure in ieder geval veel transparanter te maken voor de gehele gemeenteraad, pers en daarmee burger. Dan heb ik het nog niet eens over een gekozen burgemeester. Lucas Hartong. Foto is archieffoto.