Column Johan K. Nooitgedagt

28 april 2023, Regio - In overleg met de Nederlandse Vissersbond publiceert de redactie van Koole Media Service de columns van Johan K. Nooitgedagt (Voorzitter Nederlandse Vissersbond) onder rubriek 'Column' op iGO.nl. Johan: 'Tijdens de donkere dagen van afgelopen winter mocht ik een boek lezen (...) Dit boek verwelkomt de dimensies die voorheen ondoorgrondelijk waren... ' Lees hieronder de hele column van Nooitgedagt >> Column Tijdens de donkere dagen van afgelopen winter mocht ik een boek lezen van de Britse wetenschapsjournalist Ed Yong met als titel ‘Een immense wereld’ en dat gaat over de zintuigen bij dieren. De inhoud stuurde mij voorbij de grenzen van mijn eigen zintuigen. Ik beleefde met dit boek de waarneming van de wereld door de bril van verschillende dieren. Hoe mensen de aarde waarnemen is maar één van de vele perspectieven. Net zoals elk dier zitten wij opgesloten in onze eigen unieke zintuiglijke bubbel, en nemen we maar een heel klein deel waar van die immense wereld. Dit boek verwelkomt de dimensies die voorheen ondoorgrondelijk waren namelijk de wereld zoals die wordt waargenomen door dieren. Je maakt kennis met schildpadden die de magnetische velden van de aarde kunnen volgen, je ontdekt dat de ogen van een reuzeninktvis geëvolueerd zijn om de glinstering van een walvis te kunnen zien en je leert wat zangvogels horen in hun melodieën. Yong laat je de geursporen, elektromagnetische golven en drukpulsen om ons heen waarnemen. Want om onze wereld te begrijpen hoeven we niet naar andere plaatsen te reizen. We moeten gewoon door andere ogen kijken. Pijnonderzoek Vissen zijn een voorbeeld van het beladen karakter van pijnonderzoek. Er is evenveel bewijs dat vissen pijn voelen en lijden als er is voor vogels en zoogdieren. Toch laat een grote groep critici zich niet overtuigen en er zijn dus ook veel antwoorden die de ‘claim’ grotendeels tegenspreken. In vissenhersenen ontbreekt de neocortex en dat zou betekenen dat ze geen pijn kunnen voelen. Maar als dat waar is zouden vogels ook geen pijn kunnen voelen. Waar de critici wel een punt mee hebben is dat we niet kunnen aannemen dat vissen voldoende verwerkingskracht hebben om pijn bewust te ervaren. Het bewust zijn van is niet vanzelfsprekend voor alles wat leeft. Daar is veel discussie over. Stilte Jacques Cousteau (de marien bioloog die met een oude mijnenveger de oceanen bevoer en ons als kinderen destijds aan de buis deed kluisteren) beschreef de oceaan ooit als een stille wereld. Nu blijkt dat dit allerminst waar is. Het wemelt er van de geluiden van brekende golven en waaiende winden, borrelende hydrothermale bronnen en afkalvende ijsbergen die onder water veel verder en sneller dragen. Zeedieren zijn zelf ook luidruchtig. Al het extra lawaai (door mensen voor extra infrastructuur veroorzaakt) doet bultruggen stoppen met zingen, orka’s foerageren dan opeens niet meer en noordkapers raken gestrest. Krabben stoppen met eten, inktvissen veranderen van kleur en sommige vissen zijn makkelijker te vangen. De Arbeidsinspectie zou zeggen dat deze dieren allang oordoppen hadden moeten dragen. Dezelfde verstoring is er aan de hand met zwakke elektrische velden. Daarnaast is voor het dierenrijk vastgesteld dat er sprake is van een oplopend niveau van licht- en geluidsvervuiling. De smaakpupil een zwemmende tong Een meerval heeft smaakreceptoren over zijn hele lichaam en fungeert als een ‘zwemmende tong’ (ik bedoel dat ding wat wij in onze mond hebben). Het is allemaal heel sappig en grappig opgeschreven, maar toch wetenschappelijk accuraat. Als je alleen al het hoofdstuk over geur en smaak hebt uitgelezen kijk je al heel anders naar de wereld. Wij hebben een hond dus dan heb je al een voorsprong in het denken over geur en een dier, naast het verschil tussen ruiken en zien bij een hond. In dertien royaal gevulde hoofdstukken leidt schrijver Yong de lezer langs dierlijke geuren, smaken, licht, kleur, pijn, hitte, geluid, echo’s en de sensoren voor het elektrische en magnetische veld van de aarde. Hij eindigt zijn wonderbaarlijke boek met een belangrijk pleidooi voor stilte en duisternis. Johan K. Nooitgedagt